مقدمه، تصحیح و تحشیه «قواعد زبان فارسی» اثر عبدالواسع هانسوی

قواعد زبان فارسی که در منابع گوناگون با نام های قواعد لغت فرس، قواعد فارسی، دستورالعمل، دستور القدسی، گرامر فارسی، مختصر القواعد و دستور زبان ذکر شده، از اوّلین کتاب¬های دستور زبان فارسی است که به زبان فارسی، در کشور هند نوشته شده است. مولف این اثر عبدالواسع هانسوی است که آن را در نیمه دوم سده یازده یا در نیمه یکم سده دوازده هجری در یک مقدّمه مشتمل بر هفت مقدمّه و سه باب و خاتمه تألیف کرده است. مولف در تألیف این اثر از کتاب¬های لغت و معانی نیز استفاده کرده است و در آن علاوه بر بیان نکات دستوری، شواهد شعری نیز از شاعران فارسی زبان آورده و در باب سوم این اثر به موضوعات بلاغی پرداخته و علاوه بر تعریف اصطلاحات و صنایع شعری، شواهد شعری نیز برای آنها نقل کرده است. از این اثر 7 نسخه یافتیم که 5 نسخه آن در کتابخانه¬های ایران و 2 نسخه آن در کتابخانه مولانا آزاد دانشگاه علیگر هند نگهداری می شود. پس از آن که به مطالعه نسخه¬ها پرداختیم، از بین آن¬ها 4 نسخه که از نظر قدمت و اصالت بر دیگر نسخه¬ها برتری داشتند، در این تصحیح مورد استفاده قرار دادیم. این تصحیح بر پایه نسخه کتابخانه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی به شماره 6/14163تحت عنوان نسخه اساس و نسخه¬های کتابخانه مولانا آزاد دانشگاه علیگر هند به شماره-های 3/230 و 3/229 و نسخه کتابخانه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی به شماره 14121 به عنوان نسخه بدل صورت گرفته است. هدف از این تصحیح، ضمن آشنایی با خصائص محتوایی و زبانی، دستیابی به متنی مصحّح و منقّح از این اثر ارزشمند است.